രക്തം, എല്ലാവരുടേതും കാഴ്ചയില്‍ ഒന്നു തന്നെ. പക്ഷേ, വിശദ പരിശോധനക്കു വിധേയമാക്കുമ്പോള്‍ പ്രകടമായ വ്യത്യാസങ്ങള്‍ കാണാം. രണ്ടുപേരുടെ രക്തം തമ്മില്‍ ചേരുമ്പോള്‍ പരസ്പരം പൊരുത്തപ്പെടാത്തതാണെങ്കില്‍ അതു കട്ട പിടിക്കുകയും അപകടം വരുത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. രക്തത്തിലെ ഒരു ഘടകമായ പ്ളാസ്മയിലെ ‘അഗ്ളൂട്ടിനിന്‍‘ (Agglutinin) എന്ന പദാര്‍ഥമാണ് ഈ കട്ടപിടിക്കലിനടിസ്ഥാനം.

ഇരുപേരുടെ രക്തം പരസ്പരം പൊരുത്തപ്പെടുന്ന വിധം പരസ്പര പൂരകമാണെങ്കില്‍ കട്ടപിടിക്കല്‍ (Agglutinisation) സംഭവിക്കുകയില്ല. ഇത് ഉറപ്പുവരുത്തുന്നതിനും അപകടം ഒഴിവാക്കുന്നതിനും വേണ്ടി മനുഷ്യരക്തത്തെ പ്രധാനമായും നാലു ഗ്രൂപ്പുകളായി തരം തിരിച്ചിരിക്കുന്നു. A,B, AB, O എന്നിവയാണ് ഈ നാലു ഗ്രൂപ്പുകള്‍.

ഓരോ ഗ്രൂപ്പിലും പെടുന്നവര്‍ക്ക് തദ്ഗ്രൂപ്പില്‍ പെട്ടവരുടെ രക്തം മാത്രമേ കുത്തിവയ്ക്കാന്‍ പാടുള്ളൂ. എന്നാല്‍ ‘O‘ ഗ്രൂപ്പു രക്തം ഏതു ഗ്രൂപ്പുകാര്‍ക്കും നല്‍കാവുന്നതാണ്. അതു മറ്റെല്ലാ ഗ്രൂപ്പുകളുമായും പൊരുത്തപ്പെടും. അതുകൊണ്ട് ‘O‘ ഗ്രൂപ്പുകാര്‍ക്ക് ‘സാര്‍വ്വത്രിക രക്തദാതാക്കള്‍’എന്നു പറയുന്നു. പക്ഷേ, ‘O’ ഗ്രൂപ്പുകാര്‍ക്ക് ‘O‘ ഗ്രൂപ്പു രക്തം മാത്രമേ നല്‍കാന്‍ പറ്റൂ. ‘AB‘ ഗ്രൂപ്പില്‍ പെടുന്നവര്‍ക്ക് ഏതു ഗ്രൂപ്പില്‍ പെട്ട രക്തവും നല്‍കാവുന്നതാണ്. അതുകൊണ്ട് ഇവരെ ‘സാര്‍വ്വത്രിക സ്വീകര്‍ത്താക്കള്‍’ എന്നു പറയുന്നു.

നെഗറ്റീവ് ഗ്രൂപ്പും  പോസിറ്റീവ് ഗ്രൂപ്പും

ചുവന്ന കോശങ്ങള്‍, വെളുത്ത കോശങ്ങള്‍, പ്ളേറ്റ്ലറ്റുകള്‍, പ്ളാസ്മ എന്നിവയാണു രക്തത്തിലെ ഘടകങ്ങള്‍. ഒരു ക്യൂബിക് മില്ലിമീറ്റര്‍ രക്തത്തില്‍ 50,00,000 ചുവന്ന രക്താണുക്കളും 8,000 വെളുത്ത രക്താണുക്കളും 2,50,000 പ്ളേറ്റ്ലറ്റുകളും ഉണ്ടായിരിക്കും. പ്ളാസ്മ എന്ന ദ്രാവകത്തിലാണു രക്താണുക്കള്‍ ഒഴുകിനടക്കുന്നത്.

ചുവന്ന രക്താണുക്കളില്‍ ‘റീസസ്’ (Rhesus) എന്ന ഒരു പദാര്‍ഥമുണ്ട്. ചില ആളുകളുടെ രക്തത്തില്‍ ഇതു കാണില്ല. റീസസിന്റെ സാന്നിധ്യവും അഭാവവും വളരെ പ്രധാനമാണ്. റീസസ് ഉള്ള രക്തത്തെ ആര്‍. എച്ച് പോസിറ്റീവ് (Rh+) ഗ്രൂപ്പ് എന്നും അതില്ലാത്ത രക്തത്തെ ആര്‍.എച്ച്. നെഗറ്റീവ് (Rh) ഗ്രൂപ്പ് എന്നും പറയുന്നു. ഈ രണ്ടു ഗ്രൂപ്പുകള്‍ തമ്മില്‍ ചേരുന്നതു വളരെ അപകടകരമാണ്; അതുകൊണ്ട് ആര്‍. എച്ച്. പോസിറ്റീവ് ഗ്രൂപ്പുകാര്‍ക്ക് ആര്‍. എച്ഛ് നെഗറ്റീവ് രക്തമോ മറിച്ചോ നല്‍കാവതല്ല.

രക്തബാങ്ക്

രക്തക്കുറവു കൊണ്ടോ രക്തഘടനയിലുള്ള തകരാറുകൊണ്ടോ പലപ്പോഴും ഒരാള്‍ക്കു മറ്റൊരാളുടെ രക്തം ആവശ്യമായെന്നു വരും. രക്തസ്രാവം മൂലം രക്തനഷ്ടം ഉണ്ടാവുക സാധാരണമാണ്. തലച്ചോറിലെ രക്തക്കുഴലുകള്‍ പൊട്ടിയാണു ചിലപ്പോള്‍ രക്തസ്രാവമുണ്ടാകുന്നത്. മറ്റു ചിലപ്പോള്‍ മുറിവുകള്‍, കുടല്‍ വ്രണങ്ങള്‍, ട്യൂമറുകള്‍ എന്നിവയും ഇതിനു കാരണമാകാറുണ്ട്.

രക്തസ്രാവത്തിനു പുറമേ മാരക രോഗങ്ങള്‍, ആക്സിഡന്റുകള്‍, ശസ്ത്രക്രിയകള്‍ മുതലായവ നിമിത്തവും രക്തം കുത്തിവയ്ക്കേണ്ട അനിവാര്യഘട്ടങ്ങള്‍ പലപ്പോഴും ഉണ്ടാകാറുണ്ട്. ഈ സന്ദര്‍ഭങ്ങളില്‍, രക്തത്തിന്റെ ഗ്രൂപ്പു നിര്‍ണയം നടത്തി അനുയോജ്യ ശരീരങ്ങളില്‍ നിന്നു രക്തമെടുത്ത് ആവശ്യക്കാരന്റെ ശരീരത്തില്‍ കുത്തിവയ്ക്കുന്നു. പലപ്പോഴും ദാതാവിന്റെ രക്തം രോഗിക്കു കുത്തിവച്ചാല്‍ മതിയാകും. എന്നാല്‍ ചില കെയ്സുകളില്‍ രോഗിയുടെ ശരീരത്തില്‍ നിന്നു ഭാഗികമായി രക്തമെടുത്തുമാറ്റി അത്രയും രക്തം പകരമായി കുത്തിവയ്ക്കുന്ന പ്രക്രിയ മാറിമാറി നടത്തേണ്ടിവരും.

ഒരാളുടെ രക്തം വിശദപരിശോധന നടത്തി, ഗ്രൂപ്പു നിര്‍ണ്ണയം നടത്തുകയും അതു രോഗാണു മുക്തമെന്ന് ഉറപ്പുവരുത്തുകയും ചെയ്ത ശേഷമേ സ്വീകരിക്കാന്‍ പറ്റൂ. ഈ ധര്‍മ്മം നടത്തുന്ന സ്ഥാപനങ്ങളാണു രക്ത ബാങ്കുകള്‍. ഈ സ്ഥാപനങ്ങള്‍ രക്തം പരിശോധിച്ചു, ദാതാക്കളില്‍ നിന്നു സ്വീകരിച്ച് ആവശ്യക്കാരായ രോഗികള്‍ക്കു അവസരോചിതം നല്‍കുന്നതിനു വേണ്ടതു ചെയ്യുന്നു. അസൗകര്യങ്ങളും അനവധാനതകളും ഒട്ടേറെ ആരോപിക്കപ്പെടുന്നുവെങ്കിലും നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ രക്തബാങ്കുകള്‍ ചെയ്യുന്ന സേവനങ്ങള്‍ വളരെ ശ്ലാഖനീയമാണ്.